عقاید، اخلاق و آداب آیین بودا

 دین به دو قسم حق و باطل تقسیم می‌شود.

دین حق،‌ آیینی است که دارای عقاید درست و صحیح و مطابق با واقع بوده و رفتارهایی را مورد توصیه و تاکید قرار می‌‌دهد که از ضمانت کافی برای صحت و اعتبار برخوردار باشند و دین باطل چنین نیست.

خداوند در قرآن کریم به پیامبر خطاب می‌‌کند به کافران بگو: «لَکمُ‏ْ دِینُکُمْ وَ لىِ‏َ دِین» دین و آیین شما براى خودتان، و دین و آیین من براى خودم. (کافرون/6)

به جهت اینکه آشنایی با ادیان حق و باطل، فواید بسیاری - از جمله: 1. انسان ذاتا کنجکاو است و دوست دارد از چگونگی عقاید و اعمال دیگران مطلع باشد، 2. مطالعه افکار، اعمال و تاریخ ادیان باعث می‌شود تاثیر شگفت آور دین در زندگى بشر و نقش آن در شکوفایى علم و هنر روشن ‌شود، 3. تحقیق درباره ادیان براى دینداران سود معنوى دارد و به باورهاى دینى ایشان عمق مى‌‌بخشد. حق را از باطل بهتر تشخیص می‌دهند و آنان در بحث خود، کژی‌‌ها و نابهنجاری‌‌هاى ادیان دیگر را می‌‌فهمند، 4. فهم درست اعتقادات و اعمال دینى ملتها میسر می‌‌شود و تنها پس از آن مى‌‌توان راه راست را به آنان نشان داد و کاستی‌‌هاى آن ادیان را تفهیم کرد - دارد، مجموعه آشنایی با ادیان جهان را تقدیم مخاطبان گرامی می‌کنیم.

در ادامه معرفی آیین‌های هندوستان، آیین «بودا» از نظر می‌گذرد:

آیین بودا از شاخه‌هاى آیین هندو است

این آیین از هندوستان بیرون آمده و به علت داشتن اندیشه‌هاى عرفانى لطیف و گسترش در مناطق پر جمعیت جهان، پیروان زیادى دارد و اخیرا به اروپا و آمریکا نیز سرایت کرده است.

بودا یعنی چه؟

بودا (Buddha) به معناى بیدار، لقب گوتاماشاکیامونى (Gautamamuni -Sakya) بنیانگذار مکتب اصلاحى بودیسم است.

به عقیده بوداییان وى که فرزند پادشاه شهر کاپیلاوستو در شمال هندوستان بود، در حدود سال 563 ق.م به دنیا آمد و در آغاز سیدارتا یعنى کامیاب نامیده مى‌شد.

ستاره شناسان پیشگویى کرده بودند که این شاهزاده پس از مشاهده نمونه‌هاى بیمارى، پیرى و مرگ و برخورد با یک ریاضت کش دنیا را ترک خواهد کرد و به ریاضت روى خواهد آورد.

بدین سبب پدرش دستور داده بود وى را به دور از ناملایمات زندگى بشرى و در ناز و نعمت پرورش دهند و مراقب رفتار و کردار او باشند.

شاهزاده با دختر عمویش یشودهرا ازدواج کرد و داراى پسرى به نام راهولا شد. وى در 29 سالگى پس از مشاهده موارد مذکور، شبانه از کاخ و تنعمات آن گریخت و تحت ارشاد فردى به نام آلارا زندگى راهبان را برگزید و پس از شش سال ریاضت‌هاى سخت و سنگین در جنگل‌ها سرانجام هنگامى که از وصول به حقیقت از طریق ریاضت نومید شد، ریاضت را کنار گذاشت و به تامل و تفکر و مراقبت معنوى روى آورد.

جهاد اکبر او نیز شش سال طول کشید و پس از آن با هفت هفته توقف زیر درختى که بعدا درخت بیدارى نامیده شد، با مارا یعنى شیطان ویرانگر مبارزه کرد و در نهایت به حقیقت دست یافت و بوداى دوره کنونى شد.

به عقیده بوداییان در دورانهاى پیشین جهان نیز تعدادى بودا آمده‌اند. هر یک از این بوداها قبل از ظهورشان بودى ستو خوانده مى‌شود، یعنى کسى که به معرفت کامل دسترسى دارد یا بوداى بالقوه است.

تبلیغ آیین بودا در هندوستان

بودا در مدت 40 سال با مسافرت‌هاى فراوان، آیین خود را در سراسر هندوستان تبلیغ کرد و بر اثر ملاقات با افراد مختلف، به اصلاح نفوس و تربیت شاگردانى همت گماشت که برجسته ترین آنان پسر عمویش آنندا بود. وى سرانجام در هشتاد سالگى در حدود سال 483 ق.م به نیروانا پیوست.

داستان زندگى شگفت آور بودا از قدیم الایام جذابیت داشته و به همین دلیل این داستان دینى به زبانهاى گوناگون ترجمه و در سراسر جهان منتشر شده است.

اندیشه‌هاى اصلاحى بودا

اندیشه‌هاى اصلاحى بودا در مخالفت با تعصب‌هاى برهمنان بود و اختلافات طبقاتى را باطل مى‌شمرد. تعالیم اخلاقى وى در مجموعه‌هایى مانند ترى پیتکا یعنى سه سبدگرد آمده است.

این تعالیم، ترک دنیا، تهذیب نفس، تامل، مراقبه و تلاش براى رهایى از گردونه زندگى پر رنج این جهان را توصیه مى‌کند و براى وصول به نیروانا اهمیت زیادى قائل است و مفهوم آن را توسعه مى‌دهد.

آیین بودا در قرون بعدى بخش عمدمه‌اى از خاک هندوستان را تسخیر کرد و در کشورهاى همسایه نیز گسترش یافت.

در قرون هشتم و نهم میلادى، دو تن از دانشمندان آیین هندو را نوسازى کردند و بر اثر آن، آیین بودا اندک اندک از هندوستان برچیده و آیین هندو جانشین آن شد، اما اشکال گوناگون آن در خاور دور و مناطق دیگر گسترش یافت.

ماجرای بودا و راهبان

هنگامى که بودا به حقیقت دست یافت، ابتدا به شهر بنارس رفت تا پنج تن از راهبان را که از وى روى برتافته بودند، بیابد.

او مى‌اندیشید که این پنج تن مانند وى در جستجوى حقیقتند و تعلیم دادن ایشان از سایر مردم آسانتر است.

چون به بنارس پا نهاد آن پنج تن را دید که در میان بیشه‌اى نزدیک شهر نشسته‌اند و با هم سخن مى‌گویند.

هنگامى که چشم آنان به بودا افتاد، به یکدیگر گفتند: «این سیدارتاست که مى‌آید؛ همان که دست از رهبانیت کشید؛ خوب است به او کارى نداشته باشیم»

اما چون بودا به آنان نزدیک شد به وى سلام کردند و از او خواستند در کنارشان بنشیند. آنگاه از وى پرسیدند: «سرانجام، حقیقتى را که مى‌جستى، یافتى؟»

بودا گفت: «آرى، آن را یافتم.»

راهبان گفتند: «پس به ما بگو حقیقت و حکمت و راز هستى چیست؟»

بودا پرسید: «آیا شما به کارما یعنى قانون کردار ایمان دارید؟»

گفتند: «آرى»

بودا گفت: «پس بدانید که همان سرآغاز حکمت و آگاهى از حقیقت است. از نیکو نیکو پدید مى‌آید و از بد بد. این نخستین قانون زندگى است و همه چیزهاى دیگر بر این قانون استوار است.»

گفتند: «این که تازگى ندارد»

گفت: «اگر چنین است قربانى، دعا و تضرع به درگاه خدا عاقلانه نیست»

راهبان پرسیدند: «چگونه؟»

بودا پاسخ داد: «زیرا آب همیشه سراشیبى مى‌رود، آتش همیشه داغ است و یخ همواره سرد. اگر براى همه خدایان هندوستان هم دعا کنیم، آب هرگز سربالا نمى‌رود و آتش سرد و یخ گرم نمى‌شود. زیرا در زندگى قانونهایى یافت مى‌شود که همه چیز بر آنها استوار است. از این رو، کارى که انجام گرفت، قابل ابطال نیست و دعا و قربانى براى خدایان نیز سودى ندارد.»

آنان با این سخن موافقت کردند و بودا افزود: «اگر این سخن درست است، کتاب وداها که به مردم راه و رسم دعا و قربانى را مى‌آموزد، درست نیست و برخلاف گفته پیشوایان دینى، من اعلام مى‌کنم که وداها مقدس نیستند.»

راهبان از این جرات بسیار شگفت زده شدند و از بودا پرسیدند: «تو مى‌گویى برهما هنگام آفریدن جهان مردم را به طبقات گوناگون تقسیم نکرده است؟»

پاسخ داد: «اصلا من باور ندارم برهما چیزى را آفریده باشد تا جهان آفریده او باشد.»

آنان پرسیدند: « پس جهان ساخته کیست؟»

بودا پاسخ داد: «به نظر من جهان ابدى است و آغاز و انجامى ندارد. دو چیز است که بایستى از آن پرهیز کرد: یکى زندگانى پر از لذت که زاییده خودخواهى و فرومایگى است و دیگر زندگى پر از رنج و خود آزارى که آن نیز سودى ندارد و هیچ یک از این دو به نیکبختى منجر نمى‌شود.»

سرانجام راهبان از بودا پرسیدند: «پس راه درست کدام است؟»

پاسخ داد: «راه میانه، میان لذت و رنج است که از راه هشتگانه به دست مى‌آید. راه هشتگانه هشت قانون بزرگ زندگى را مى‌آموزد: پرهیز از آزار جانداران، پرهیز از دزدى، پرهیز از بى عفتى، پرهیز از دروغ، پرهیز از مستى، پرهیز از بدگویى، پرهیز از خودخواهى، پرهیز از نادانى و پرهیز از دشمنى

مهم‌ترین اعتقادات آیین بودا

1. نفی وجود خدا به عنوان موجودی ابدی و ازلی

2. نفی وجود روح به عنوان عنصری مجرد و جاودان

3. اعتقاد به قانون کَرمه و تناسخ

چهار حقیقت مقدس بودا

1. وجود توأم با رنج است.

2. منشأ رنج امیال نفسانی است.

3. رفع رنج با سرکوبی امیال ممکن است.

4. طریق دفع رنج راه میانه و اعتدال است.

مهم‌ترین اصول اخلاقی آیین بودا

1. موجودات زنده را نباید کشت.

2. مال دیگران را نباید تصاحب کرد.

3. زن دیگری را نباید تصاحب کرد.

4. نباید دروغ گفت.

5. نوشیدنی‌های مست‌کننده نباید نوشید.

6. از پرخوری باید اجتناب کرد.

7. باید از لهو و لعب دوری کرد.

8. نباید از زیور و عطر و آرایش استفاده کرد.

9. نباید در بستر نرم خوابید.

10. نباید از کسی پول پذیرفت.

فرقه‌هاى بودایى

آیین بودا سه فرقه دارد:

1. مهایانا یعنى چرخ بزرگ، آیین شمالى که در چین رواج دارد.

این شعبه‌ آیین بودا با طیفهایى از اعتقادات و سنن کنفوسیوس و لائوتسه در چین و شینتو در ژاپن در آمیخته است.

یکى از آداب آن که به سانسکریت دهیانا یعنى تامل، به چینى (Chang) و به ژاپنى، زن (Zen) خوانده مى‌شود، شهرت جهانى دارد.

2. هینایانا یعنى چرخ کوچک، آیین جنوبى که در سرى لانکا (سیلان) و کشورهاى جنوب شرق آسیا مشاهده مى‌شود.

پیروان چرخ کوچک آیین خود را تراوادا یعنى آیین نیاکان و بزرگان مى‌خوانند.

3. وجریانا یعنى چرخ الماس. این فرقه در تبت وجود دارد و آیین بودا را با سحر و کهانت و توتم پرستى در آمیخته و تشکیلاتى نیرومند براى خود پدید آورده است.

آیین مذکور لامائیسم نیز خوانده مى‌شود و عنوان رهبر مذهبى آن دالائى لاما به معناى رئیس دریاگونه است.

از چیزهاى جالب توجه این فرقه آن است که هنگامى که رهبر مذهبى آن وفات یابد، راهبان براى پیدا کردن جانشین وى به جستجوى کودکى مى‌پردازد که در لحظه درگذشت رهبر به دنیا آمده باشد.

سپس این کودک را با توجهات ویژه پرورش مى‌دهند. وى پس از فراگیرى دانش و گذراندن مراحل مختلف به مقام مورد نظر نائل مى‌آید.

مهم‌ترین اماکن مقدس بودایی

1. محل تولّد بودا در جنوب نپال

2. محل به نیروانه رسیدن بودا در شمال شرقی هند در ایالت بیهار

3. محل نخستین وعظ بودا (باغ گوزن) در شمال شرقی هند شهر بنارس

4. محل مرگ بودا در شمال شرقی هند ایالت اوتّرپرادش

زیارتگاه‌های بودایی منحصر در سرزمین پیدایش آیین بودا نیست، بلکه تمام کشورهایی که آیین بودا در آن رواج دارد، زیارتگاه‌های متعددی وجود دارد.

امتیاز بدهید :